Η σημασία ενός σωστού προγεύματος

Η σημασία ενός σωστού προγεύματος στη γνωστική απόδοση και συμπεριφορά των μαθητών

 

Οι πρόσφατες μελέτες, που ασχολούνται με τη διατροφή των παιδιών και τις επιπτώσεις που αυτή μπορεί να επιφέρει στη σχολική επίδοση των μαθητών επικεντρώνονται σε 4 θεματικούς τομείς: (α) στα συμπληρώματα διατροφής και μικροθρεπτικών συστατικών, (β) στην έλλειψη σιδήρου και συμπληρωμάτων, (γ) την ανεπάρκεια τροφίμων, και (δ) την επίδραση της κατανάλωσης πρωινού. Όσον αφορά αυτόν τον τελευταίο τομέα, είναι αποδεκτό και από την ιατρική και από τη διατροφολογία ότι το πρώτο γεύμα της ημέρας, το πρωινό, είναι εξίσου σημαντικό με τα υπόλοιπα γεύματα. Επιδημιολογικές μελέτες ωστόσο έχουν δείξει ότι τα παιδιά και οι έφηβοι παραλείπουν το πρωινό πιο συχνά από κάθε άλλο γεύμα. 
Μετά από 8-10 ώρες βραδινής νηστείας είναι δύσκολο για τον οργανισμό να αντεπεξέλθει στις δραστηριότητες της ημέρας, χωρίς τα «καύσιμα» που του παρέχονται από ένα καλό γεύμα στο ξεκίνημα της ημέρας. Ο χρόνος μεταξύ του βραδινού γεύματος και του πρωινού το επόμενο πρωί, είναι συνήθως το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα χωρίς πρόσληψη ενέργειας των θρεπτικών ουσιών. Η επέκταση αυτής της νηστείας με παράλειψη του πρωινού είναι δυνατό να οδηγήσει σε μεταβολικές αλλαγές που
επηρεάζουν πτυχές της γνωστικής λειτουργίας και της απόδοσης στο σχολείο. Όταν λείπει το πρωινό, μπορεί να επηρεαστεί η διαθεσιμότητα της ενέργειας (γλυκόζη) και ορισμένων θρεπτικών ουσιών, απαραίτητων για τη σύνθεση των νευροδιαβιβαστών, που με τη σειρά τους είναι απαραίτητοι για τη σωστή λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος. 

Όσον αφόρα τα παιδιά μικρότερης ηλικίας 8-10 ετών αυτά έχουν υψηλότερη αναλογία του βάρους του εγκεφάλου σε σχέση με αυτό του ήπατος και 50% μεγαλύτερο μεταβολικό ρυθμό ανά μονάδα βάρους του εγκεφάλου. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι το ήπαρ του παιδιού είναι ακόμα μικρό και το εναποθηκευμένο εκεί γλυκογόνο φτάνει να ικανοποιήσει τις ανάγκες σε γλυκόζη μόνο για 4 ώρες. Έτσι στα παιδιά αυτά υπάρχουν μεγαλύτερες απαιτήσεις από τις αποθήκες γλυκογόνου του ήπατος μετά από μια ολονύχτια νηστεία, από αυτές των ενηλίκων. 

Μια πολύ πρόσφατη τυχαιοποιημένη κλινική δόκιμη που πραγματοποιήθηκε σε μεγαλύτερα παιδιά ηλικίας > 13 ετών περιελάμβανε 104 μαθητές γυμνάσιου και λυκείου. Οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν τυχαία σε 2 ίσες σε μέγεθος ομάδες το πρωί της πρώτης ημέρας δοκιμών. Το μισό του συνολικού δείγματος έλαβε τυποποιημένο πρωινό που περιελάμβανε ψωμί ολικής αλέσεως, βουτύρο, Nutella, ή μαρμελάδα φράουλα. Οι μαθητές κλήθηκαν να καταναλώσουν όλο το πρωινό, ενώ η άλλη ομάδα δεν έλαβε καθόλου πρωινό. Επτά ημέρες αργότερα, η σειρά θεραπείας αντιστράφηκε. 

Στις μετρήσεις της γνωστικής λειτουργίας που πραγματοποιήθηκαν, συμπεριλήφθηκαν τυποποιημένες δοκιμές της προσοχής και της συγκέντρωσης, καθώς και δοκιμές που περιλάμβαναν τεστ λεκτικής και νοητικής μνήμης. Επιπλέον, η διάθεση των παιδιών βαθμολογήθηκε με ειδικά ερωτηματολόγια που κάλυπταν όλες τις πτυχές που αφορούσαν, την πρόσληψη πληροφοριών, τη διέγερση και την εγρήγορση. Τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής, έδειξαν ευεργετικά αποτελέσματα του πρωινού σχετικά με τη βραχυπρόθεσμη μνήμη και τη διάθεση, αλλά δεν υπήρξε διαφορά σε δείκτες όπως η προσοχή. Παρόλα αυτά η μεθοδολογία της συγκεκριμένης έρευνας και η χρήση τυποποιημένου πρωινού μπορεί να έχει διαφορές στα αποτελέσματα μεταξύ των συμμετεχόντων λόγω των προσωπικών χαρακτηριστικών στη γευστικότητα των προτιμήσεων. 

Μια άλλη σύγχρονη μελέτη, χρησιμοποιώντας μια τυχαιοποιημένη κλινική δόκιμη σε ευρύ πληθυσμό, εξέτασε τα αποτελέσματα της κατανάλωσης πρωινού κατά βούληση (ad libitum) και το συσχετισμό δεικτών όπως η γνωστική λειτουργία, η εκτίμηση, η οπτική αντίληψη, η προσοχή, η μνήμη εργασίας, η διάθεση, με τη συγκέντρωση της γλυκόζης του αίματος των εφήβων ηλικίας 12-15 ετών. Η γλυκόζη είναι το μόνο καύσιμο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τον εγκέφαλο και κατά συνέπεια είναι ζωτικής σημασίας για τη γνωστική λειτουργία. Η επιλογή του κατά βούληση πρωινού θα επέτρεπε στους συμμετέχοντες να καταναλώνουν πρωινό παρόμοιο με αυτό που συνήθως προσλαμβάνουν, διασφαλίζοντας έτσι συμπεράσματα που να αφορούν ότι πραγματικά εφαρμόζεται στην καθημερινότητα. Το κύριο εύρημα της μελέτης, σχετικά με τις γνωστικές λειτουργίες, ήταν ότι η κατανάλωση του πρωινού βελτιώνει την ακρίβεια των απαντήσεων. Επίσης τα ευρήματα έδειξαν ότι μετά την κατανάλωση πρωινού στους συμμετέχοντες μπορούσε να επιτευχθεί μεγαλύτερο ποσοστό σωστών απαντήσεων σχετικά με το οπτικό τεστ αναζήτησης, ιδιαίτερα νωρίς το πρωί.

 
Τα παιδιά που καταναλώνουν πρωινό τείνουν να έχουν υψηλότερες προσλήψεις σε μικροθρεπτικά συστατικά από τα παιδιά τα οποία δεν καταναλώνουν. Από την άλλη πλευρά η έλλειψη πρωινού έχει συσχετιστεί με αρνητικές επιπτώσεις στη γνωστική λειτουργία (συμπεριλαμβανομένης της μνήμης), τις ακαδημαϊκές επιδόσεις, την ψυχοκοινωνική λειτουργία και τη διάθεση στα παιδιά και τους νέους/νέες. Καταλήγοντας ένα υγιεινό πρωινό θα πρέπει να είναι πλούσιο σε υδατάνθρακες και υγρά, να είναι μειωμένης περιεκτικότητας σε λίπος και να περιέχει πρωτεΐνη και λίγες φυτικές ίνες. Χαρακτηριστικό των πρωτεϊνών και των φυτικών ινών είναι ότι ενισχύουν το αίσθημα του κορεσμού. 

Πχ. 
1 φλιτζάνι γάλα με δημητριακά πρωινού και 1 φρούτο 
1 αβγό, 1-2 φέτες ψωμί, λίγο τυρί και 1 φρούτο 
1 φλιτζάνι γάλα, 1 κομμάτι κέικ και 1 φρούτο 
1 φλιτζάνι γάλα, 1-2 φέτες ψωμί με λίγο μαργαρίνη και μέλι και 1 φρούτο ή χυμός
1 γιαούρτι με δημητριακά πρωινού και 1-2 φρούτα 
1 τοστ (ψωμί, τόνος, τυρί) και 1 φρούτο ή χυμό

ΓΡΗΓΟΡΑΚΗΣ ΠΕΤΡΟΣ 
ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ 
MSc Αθλητικη Διατροφη 

REFERENCES 

1. Rampersaud GC, Pereira MA, Girard BL, Adams J, Metzl JD. Breakfast habits, nutritional status, body weight, and academic performance in children and adolescents. J Am Diet Assoc. 2005; 105(5):743–760 
2. Dye L, Blundell JE. Functional foods: psychological and behavioural functions . Br J Nutr. 2002; 88(suppl 2):S187–S211 
3. Benton D, Nabb S. Carbohydrate, memory, and mood. Nutr Rev 2003;61(5 Pt 2):S61-7. 
4. Sokoloff L, Circulation and energy metabolism. In Basic Neurochemistry, pp. 388–413 (1976) [GJ Siegel, RWAlbers and BWAgranoff, editors].Boston: Little Brown. 
5. Ruxton CH, Kirk TR. Breakfast: a review of associations with measures of dietary intake, physiology and biochemistry. Br J Nutr 1997;78(2):199-213. 
6. Katharina Widenhorn-Müller, Katrin Hille, Jochen Klenk and Ulrike Weiland 2007-0944 Pediatrics 2008; 
7. Simon B. Cooper,Stephan Bandelow, Mary E. Nevill Breakfast consumption and cognitive function in adolescent schoolchildren (2011) J. Physiology and Behavior 

Πολλαπλά τα οφέλη της άσκησης για τα παιδιά

Τα σχολεία ξεκίνησαν και πια το καθημερινό πρόγραμμα των παιδιών μπορεί σιγά-σιγά να αρχίσει να διαμορφώνεται. Σε αυτό είναι ουσιαστικό και σημαντικό να ενταχτούν διάφορες ενασχολήσεις που να ενισχύουν τη σωματική τους δραστηριότητα σε καθημερινή βάση.

Είναι αποδεδειγμένο ότι η σωματική δραστηριότητα προσφέρει σημαντικά οφέλη στα παιδιά, τα οποία δεν περιορίζονται στη σωματική ανάπτυξη και μόνο, αλλά περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων και σημαντικά ψυχικά και κοινωνικά οφέλη. Η άσκηση είναι αυταπόδεικτο ότι βοηθάει τα παιδιά να αναπτύξουν ένα υγιές μυοσκελετικό και καρδιαγγειακό σύστημα.

Μέσω της άσκησης «δυναμώνουν» τα οστά, οι μύες και οι αρθρώσεις και παράλληλα «γυμνάζονται» η καρδιά και οι πνεύμονες. Επιπλέον αναπτύσσεται η ικανότητα νευρομυϊκής συναρμογής. Τα παιδιά αποκτούν καλύτερο έλεγχο του σώματος και των κινήσεών τους, βελτιώνοντας τα αντανακλαστικά τους και αναπτύσσοντας τον συγχρονισμό μεταξύ ματιών και άκρων.

Τέλος, η σωματική δραστηριότητα είναι ένας καίριος παράγοντας για τη διατήρηση ενός υγιούς και φυσιολογικού βάρους, γεγονός ιδιαιτέρως σημαντικό ειδικά αν αναλογιστεί κανείς τις διαστάσεις που έχει πάρει η επιδημία της παιδικής παχυσαρκίας και στη χώρα μας.

Πέρα όμως από τα προαναφερθέντα οφέλη της φυσικής δραστηριότητας στη σωματική και κινητική ανάπτυξη των παιδιών, η άσκηση επιφέρει και ψυχολογικά οφέλη. Στα παιδιά που ασκούνται συστηματικά έχει παρατηρηθεί αισθητή βελτίωση στον έλεγχο του άγχους, μιας και η άσκηση είναι ένα κατεξοχήν μέσο ψυχαγωγίας και εκτόνωσης, το οποίο μειώνει σημαντικά το συγκεκριμένο αίσθημα.

Ιδιαιτέρως μάλιστα σε περιόδους εξετάσεων ή έντονου διαβάσματος, όπου το πρόγραμμα των μαθητών είναι σαφώς βεβαρημένο, η ανάγκη για καλούς βαθμούς υψηλή και το άγχος συσσωρευμένο, η άσκηση φαίνεται να βοηθά σημαντικά.

Σε μεγαλύτερες δε ηλικίες (εφήβους) παρατηρείται ότι μέσω της άσκησης μειώνονται και οι πιθανότητες εμφάνισης σοβαρών συμπτωμάτων που αφορούν την ψυχολογική υγεία, όπως η καταθλιπτική συμπτωματολογία.

Μία ακόμα άκρως ενδιαφέρουσα πτυχή της σχέσης σωματικής δραστηριότητας και παιδιού είναι το γεγονός ότι η άσκηση ενισχύει την πνευματική και κατ’ επέκταση τη σχολική απόδοση.

Έχει βρεθεί ότι μέσω πολύπλοκων μηχανισμών (αύξηση μεταφοράς οξυγόνου στον εγκέφαλο, αναγέννηση νευρώνων, αύξηση ορμονικών επιπέδων σεροτονίνης κ.ά.) η άσκηση βελτιστοποιεί σημαντικές λειτουργίες, όπως αυτές της μνήμης και της συγκέντρωσης, ενώ ταυτόχρονα τα παιδιά που συμμετέχουν σε αθλήματα, και ειδικά σε ομαδικά αγωνίσματα, έχουν μάθει να συμμορφώνονται και να ακολουθούν συγκεκριμένους κανόνες.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα συγκεκριμένα παιδιά να είναι πιο πειθαρχημένα, ώστε εφαρμόζοντας αυτό το χαρακτηριστικό εντός της τάξης να εμφανίζουν αυξημένη ικανότητα να συγκεντρώνονται περισσότερο κατά τη διάρκεια των μαθημάτων και συνεπώς να έχουν καλύτερες σχολικές επιδόσεις. Τέλος, σε κοινωνικό επίπεδο η συμμετοχή σε σωματικές δραστηριότητες και ειδικά σε ομαδικά αθλήματα έχει βρεθεί ότι βοηθά τα παιδιά στη γρηγορότερη και ουσιαστικότερη κοινωνικοποίησή τους, παρέχοντάς τους ευκαιρίες για αυτοπροβολή, «χτίζοντας» την αυτοπεποίθησή τους και αναπτύσσοντας αισθήματα συνεργασίας και ομαδικότητας.

Μακροπρόθεσμα δε, τα παιδιά που είναι σωματικά δραστήρια ακολουθούν και έναν συνολικότερα πιο υγιεινό τρόπο ζωής, αποφεύγοντας την κατάχρηση αλκοόλ, το κάπνισμα ή τη χρήση ουσιών τόσο κατά τη φάση της ανάπτυξής τους όσο και στην ενήλικη ζωή τους

Σύμφωνα λοιπόν με τις συστάσεις Διεθνών Οργανισμών, τα παιδιά άνω των 3 ετών και στη συνέχεια οι έφηβοι, προτείνεται να πραγματοποιούν τουλάχιστον 1 ώρα άσκησης ημερησίως.

Η άσκηση αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει αερόβιες δραστηριότητες κυρίως μέτριας έντασης, δηλαδή να προκαλούν μέτριου βαθμού λαχάνιασμα ή εφίδρωση, οι οποίες να εναλλάσσονται με φάσεις έντονης άσκησης αλλά και με ασκήσεις ενδυνάμωσης του μυοσκελετικού συστήματος.

Για τα παιδιά ηλικίας από 3 έως 6 ετών, συνιστάται η συμμετοχή σε δραστηριότητες και παιχνίδια τα οποία έχουν ως έμφαση την ψυχαγωγία, την ανάπτυξη και την εξάσκηση των βασικών δεξιοτήτων. Ως τέτοιες χαρακτηρίζονται: το ποδήλατο, το τρέξιμο, το σχοινάκι, ο χορός κ.α.

Τα παιδιά του Δημοτικού (6-11 ετών) έχοντας πλέον αποκτήσει καλύτερο έλεγχο του σώματός τους και συνεπώς και των κινήσεών τους, καθώς και των βασικών τους δεξιοτήτων μπορούν να ασκούνται πιο συστηματικά.

Διαθέτοντας πλέον τη δυνατότητα να κατανοήσουν βασικές οδηγίες από τους γυμναστές/προπονητές τους και να τις επαναφέρουν στη μνήμη τους, έχουν την ικανότητα να συμμετέχουν σε πληθώρα αθλημάτων, όπως η αντισφαίριση, το ποδόσφαιρο, η καλαθοσφαίριση, η ενόργανη γυμναστική, οι πολεμικές τέχνες, τα αθλήματα του στίβου κ.α, και τα οποία με την πάροδο των ετών θα γίνουν αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής τους.

Ο ρόλος των γονέων στην καθιέρωση της σχέσης παιδιού-σωματικής δραστηριότητας είναι ιδιαιτέρως σημαντικός. Οι γονείς θα πρέπει πάντα να ενθαρρύνουν τα παιδιά να ασκούνται και να αποτελούν οι ίδιοι πρότυπα μιας δραστήριας και υγιούς στάσης ζωής.

Με αυτό τον τρόπο τα παιδιά θα αγαπήσουν το εκάστοτε άθλημα που κάνουν, θα το καταστήσουν βασικό και αναντικατάστατο κομμάτι της καθημερινότητάς τους και θα καρπωθούν τα οφέλη που η άσκηση έχει για τη ζωή όλων!

Πηγή: EYZHN

Γέφυρα Αγάπης

Πρόγραμμα «Γέφυρα Αγάπης»
Ομαλή μετάβαση από το Νηπιαγωγείο στην Α΄ τάξη
Την Παρασκευή 19-9-2014 πραγματοποιήθηκε στο σχολείο μας το παραπάνω πρόγραμμα.
Κάθε μαθητής της ΣΤ΄ τάξης σχεδίασε το περίγραμμα ενός μαθητή της Α’ τάξης πάνω σε χαρτί. Το έκοψε, το έβαλε στον τοίχο του σχολείου και άφησε εκεί ανεξίτηλο το «αποτύπωμά» του.
Το πρόγραμμα περιελάμβανε στην αυλή του σχολείου γωνιές με παιχνίδια για μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς.
Η χαρά και η ικανοποίηση ήταν ζωγραφισμένη στα πρόσωπά μας.
Και μετά…
Αφού κουραστήκαμε, καθήσαμε σε καρέκλες αλλά και κάτω, φάγαμε ένα «σκασμό» ποπ κορν και απολαύσαμε «θερινό σινεμά».
Αχ και να ‘ταν κι άλλο! Aς είναι…
Του χρόνου περισσότερα!
Μην το ξεχάσετε κ. Διευθυντή και αγαπητοί γονείς και σεβαστοί μας δάσκαλοι.