Τρίτη 30 Σεπτεμβρίου 2014

Η σημασία ενός σωστού προγεύματος





Η σημασία ενός σωστού προγεύματος στη γνωστική απόδοση και συμπεριφορά των μαθητών

 

Οι πρόσφατες μελέτες, που ασχολούνται με τη διατροφή των παιδιών και τις επιπτώσεις που αυτή μπορεί να επιφέρει στη σχολική επίδοση των μαθητών επικεντρώνονται σε 4 θεματικούς τομείς: (α) στα συμπληρώματα διατροφής και μικροθρεπτικών συστατικών, (β) στην έλλειψη σιδήρου και συμπληρωμάτων, (γ) την ανεπάρκεια τροφίμων, και (δ) την επίδραση της κατανάλωσης πρωινού. Όσον αφορά αυτόν τον τελευταίο τομέα, είναι αποδεκτό και από την ιατρική και από τη διατροφολογία ότι το πρώτο γεύμα της ημέρας, το πρωινό, είναι εξίσου σημαντικό με τα υπόλοιπα γεύματα. Επιδημιολογικές μελέτες ωστόσο έχουν δείξει ότι τα παιδιά και οι έφηβοι παραλείπουν το πρωινό πιο συχνά από κάθε άλλο γεύμα. 
Μετά από 8-10 ώρες βραδινής νηστείας είναι δύσκολο για τον οργανισμό να αντεπεξέλθει στις δραστηριότητες της ημέρας, χωρίς τα «καύσιμα» που του παρέχονται από ένα καλό γεύμα στο ξεκίνημα της ημέρας. Ο χρόνος μεταξύ του βραδινού γεύματος και του πρωινού το επόμενο πρωί, είναι συνήθως το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα χωρίς πρόσληψη ενέργειας των θρεπτικών ουσιών. Η επέκταση αυτής της νηστείας με παράλειψη του πρωινού είναι δυνατό να οδηγήσει σε μεταβολικές αλλαγές που
επηρεάζουν πτυχές της γνωστικής λειτουργίας και της απόδοσης στο σχολείο. Όταν λείπει το πρωινό, μπορεί να επηρεαστεί η διαθεσιμότητα της ενέργειας (γλυκόζη) και ορισμένων θρεπτικών ουσιών, απαραίτητων για τη σύνθεση των νευροδιαβιβαστών, που με τη σειρά τους είναι απαραίτητοι για τη σωστή λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος. 

Όσον αφόρα τα παιδιά μικρότερης ηλικίας 8-10 ετών αυτά έχουν υψηλότερη αναλογία του βάρους του εγκεφάλου σε σχέση με αυτό του ήπατος και 50% μεγαλύτερο μεταβολικό ρυθμό ανά μονάδα βάρους του εγκεφάλου. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι το ήπαρ του παιδιού είναι ακόμα μικρό και το εναποθηκευμένο εκεί γλυκογόνο φτάνει να ικανοποιήσει τις ανάγκες σε γλυκόζη μόνο για 4 ώρες. Έτσι στα παιδιά αυτά υπάρχουν μεγαλύτερες απαιτήσεις από τις αποθήκες γλυκογόνου του ήπατος μετά από μια ολονύχτια νηστεία, από αυτές των ενηλίκων. 

Μια πολύ πρόσφατη τυχαιοποιημένη κλινική δόκιμη που πραγματοποιήθηκε σε μεγαλύτερα παιδιά ηλικίας > 13 ετών περιελάμβανε 104 μαθητές γυμνάσιου και λυκείου. Οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν τυχαία σε 2 ίσες σε μέγεθος ομάδες το πρωί της πρώτης ημέρας δοκιμών. Το μισό του συνολικού δείγματος έλαβε τυποποιημένο πρωινό που περιελάμβανε ψωμί ολικής αλέσεως, βουτύρο, Nutella, ή μαρμελάδα φράουλα. Οι μαθητές κλήθηκαν να καταναλώσουν όλο το πρωινό, ενώ η άλλη ομάδα δεν έλαβε καθόλου πρωινό. Επτά ημέρες αργότερα, η σειρά θεραπείας αντιστράφηκε. 

Στις μετρήσεις της γνωστικής λειτουργίας που πραγματοποιήθηκαν, συμπεριλήφθηκαν τυποποιημένες δοκιμές της προσοχής και της συγκέντρωσης, καθώς και δοκιμές που περιλάμβαναν τεστ λεκτικής και νοητικής μνήμης. Επιπλέον, η διάθεση των παιδιών βαθμολογήθηκε με ειδικά ερωτηματολόγια που κάλυπταν όλες τις πτυχές που αφορούσαν, την πρόσληψη πληροφοριών, τη διέγερση και την εγρήγορση. Τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής, έδειξαν ευεργετικά αποτελέσματα του πρωινού σχετικά με τη βραχυπρόθεσμη μνήμη και τη διάθεση, αλλά δεν υπήρξε διαφορά σε δείκτες όπως η προσοχή. Παρόλα αυτά η μεθοδολογία της συγκεκριμένης έρευνας και η χρήση τυποποιημένου πρωινού μπορεί να έχει διαφορές στα αποτελέσματα μεταξύ των συμμετεχόντων λόγω των προσωπικών χαρακτηριστικών στη γευστικότητα των προτιμήσεων. 

Μια άλλη σύγχρονη μελέτη, χρησιμοποιώντας μια τυχαιοποιημένη κλινική δόκιμη σε ευρύ πληθυσμό, εξέτασε τα αποτελέσματα της κατανάλωσης πρωινού κατά βούληση (ad libitum) και το συσχετισμό δεικτών όπως η γνωστική λειτουργία, η εκτίμηση, η οπτική αντίληψη, η προσοχή, η μνήμη εργασίας, η διάθεση, με τη συγκέντρωση της γλυκόζης του αίματος των εφήβων ηλικίας 12-15 ετών. Η γλυκόζη είναι το μόνο καύσιμο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τον εγκέφαλο και κατά συνέπεια είναι ζωτικής σημασίας για τη γνωστική λειτουργία. Η επιλογή του κατά βούληση πρωινού θα επέτρεπε στους συμμετέχοντες να καταναλώνουν πρωινό παρόμοιο με αυτό που συνήθως προσλαμβάνουν, διασφαλίζοντας έτσι συμπεράσματα που να αφορούν ότι πραγματικά εφαρμόζεται στην καθημερινότητα. Το κύριο εύρημα της μελέτης, σχετικά με τις γνωστικές λειτουργίες, ήταν ότι η κατανάλωση του πρωινού βελτιώνει την ακρίβεια των απαντήσεων. Επίσης τα ευρήματα έδειξαν ότι μετά την κατανάλωση πρωινού στους συμμετέχοντες μπορούσε να επιτευχθεί μεγαλύτερο ποσοστό σωστών απαντήσεων σχετικά με το οπτικό τεστ αναζήτησης, ιδιαίτερα νωρίς το πρωί.
 
Τα παιδιά που καταναλώνουν πρωινό τείνουν να έχουν υψηλότερες προσλήψεις σε μικροθρεπτικά συστατικά από τα παιδιά τα οποία δεν καταναλώνουν. Από την άλλη πλευρά η έλλειψη πρωινού έχει συσχετιστεί με αρνητικές επιπτώσεις στη γνωστική λειτουργία (συμπεριλαμβανομένης της μνήμης), τις ακαδημαϊκές επιδόσεις, την ψυχοκοινωνική λειτουργία και τη διάθεση στα παιδιά και τους νέους/νέες. Καταλήγοντας ένα υγιεινό πρωινό θα πρέπει να είναι πλούσιο σε υδατάνθρακες και υγρά, να είναι μειωμένης περιεκτικότητας σε λίπος και να περιέχει πρωτεΐνη και λίγες φυτικές ίνες. Χαρακτηριστικό των πρωτεϊνών και των φυτικών ινών είναι ότι ενισχύουν το αίσθημα του κορεσμού. 


Πχ. 
1 φλιτζάνι γάλα με δημητριακά πρωινού και 1 φρούτο 
1 αβγό, 1-2 φέτες ψωμί, λίγο τυρί και 1 φρούτο 
1 φλιτζάνι γάλα, 1 κομμάτι κέικ και 1 φρούτο 
1 φλιτζάνι γάλα, 1-2 φέτες ψωμί με λίγο μαργαρίνη και μέλι και 1 φρούτο ή χυμός
1 γιαούρτι με δημητριακά πρωινού και 1-2 φρούτα 
1 τοστ (ψωμί, τόνος, τυρί) και 1 φρούτο ή χυμό

ΓΡΗΓΟΡΑΚΗΣ ΠΕΤΡΟΣ 
ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ 
MSc Αθλητικη Διατροφη 

REFERENCES 

1.
Rampersaud GC, Pereira MA, Girard BL, Adams J, Metzl JD. Breakfast habits, nutritional status, body weight, and academic performance in children and adolescents. J Am Diet Assoc. 2005; 105(5):743–760 
2. Dye L, Blundell JE. Functional foods: psychological and behavioural functions . Br J Nutr. 2002; 88(suppl 2):S187–S211 
3. Benton D, Nabb S. Carbohydrate, memory, and mood. Nutr Rev 2003;61(5 Pt 2):S61-7. 
4. Sokoloff L, Circulation and energy metabolism. In Basic Neurochemistry, pp. 388–413 (1976) [GJ Siegel, RWAlbers and BWAgranoff, editors].Boston: Little Brown. 
5. Ruxton CH, Kirk TR. Breakfast: a review of associations with measures of dietary intake, physiology and biochemistry. Br J Nutr 1997;78(2):199-213. 
6. Katharina Widenhorn-Müller, Katrin Hille, Jochen Klenk and Ulrike Weiland 2007-0944 Pediatrics 2008; 
7. Simon B. Cooper,Stephan Bandelow, Mary E. Nevill Breakfast consumption and cognitive function in adolescent schoolchildren (2011) J. Physiology and Behavior 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου